Tóm tắt: Trong những năm gần đây, thế hệ trẻ (millennials) chiếm ưu thế cả về số lượng và chất lượng trên thị trường lao động. Hơn nữa, môi trường làm việc hiện đại ưu ái nhân viên có tính sáng tạo và linh động. Được trang bị với kiến thức, kỹ năng, và khả năng (KSAs), người trẻ được doanh nghiệp trọng vọng. Tuy nhiên, triết lý và thái độ về công việc của thế hệ trẻ khá khác biệt so với các thế hệ trước. Nếu thiếu sự hiểu biết về đặc điểm của thế hệ trẻ, doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong công tác chiêu mộ và giữ chân nhân viên trẻ. Bài viết này giải thích các yếu tố làm nên sự khác biệt của thế hệ trẻ như hoàn cảnh xã hội, hệ giá trị, triết lý làm việc. Những yếu tố này sẽ dự báo hành vi của thế hệ trẻ tại nơi chốn làm viêc. Thiết nghĩ rằng doanh nghiệp nên để tâm đến những vấn đề người trẻ quan tâm như hài hòa giữa cuộc sống và công việc, sự uyển chuyển trong công việc, cơ hội được đào tạo & phát triển, ý nghĩa trong công việc khi xây dựng bất cứ chiến lược về nhân sự nhằm thu hút và giữ chân họ.
Thế hệ trẻ đang chiếm đại đa số trong lực lượng lao động tại Hoa Kỳ. Các nước khác cũng trải nghiệm vấn đề tương tự. Cụ thể là khoảng hơn 5 trong số 10 nhân viên nơi làm việc là những người trẻ. Lý thuyết về quản trị nhân sự cho rằng sự khác biệt về thế hệ tác động đến trình độ giáo dục, trình độ khoa học công nghệ, hệ giá trị, thái độ, và cách sống của nhân viên. Những điểm khác biệt này chắc chắn ảnh hưởng đến triết lý nghề nghiệp và hành vi ứng xử nơi công sở hay cơ quan làm việc. Do đó, thật thiếu sót nếu doanh nghiệp áp dụng rập khuôn những hoạt động nhân sự cho tất cả nhân viên thuộc mọi thế hệ. Lương bổng có thể là mối quan tâm lớn đối với thế hệ trước, nhưng tài chính có lẽ không phải là đích đến duy nhất của người trẻ. Thay vào đó, thế hệ trẻ còn quan tâm đến các vấn đề khác như cơ hội phát triển về cả đời sống cá nhân và nghề nghiệp. Nhìn chung, mức lương cao không đảm bảo người trẻ gắn bó lâu bền với doanh nghiệp. Để chiêu mộ và giữ chân người trẻ, doanh nghiệp nên quan tâm đến các yếu tố khác như công tác đào tạo & phát triển, cơ hội thăng tiến, và sự linh động trong công việc nếu doanh nghiệp muốn người trẻ gắn bó lâu dài.
Bài viết này nhằm đạt được ba mục tiêu. Thứ nhất, bài viết lý giải tính đặc thù trong hoàn cảnh xã hội, giáo dục, giá trị, thái độ, và cách sống của thế hệ trẻ. Thứ hai, bài viết giải thích cách những nét đặc thù này sẽ ảnh hưởng đến triết lý và thái độ về cuộc sống và công việc của người trẻ. Thứ ba, bài viết nêu lên những lưu ý trong quá trình xây dựng chiến lược nhân sự hiệu quả trong công tác thu hút và giữ chân người trẻ. Đây là bài viết thứ hai trong chuỗi những bài viết về mối tương quan giữa chiến lược nhân sự, tính sáng tạo, và lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Để tạo điều kiện cho đọc giả nắm vững những kiến thức và khái niệm được đề cập trong bài viết này, thiết nghĩ rằng cũng nên đọc lướt qua bài viết thứ nhất với nhan đề, Chiến Lược Về Nhân Sự: Nhân Tố Quyết Định Lợi Thế Cạnh Tranh Của Doanh Nghiệp.
Thế Hệ Trẻ Và Những Nét Đặc Thù Riêng
Mặc dầu các nhà nghiên cứu quan niệm khác nhau về khoảng thời gian thế hệ trẻ (millennials) sinh ra và trưởng thành, nhìn chung đại đa số cho rằng thế hệ trẻ bao gồm những cá nhân sinh ra vào khoảng thời gian từ năm 1975 đến 1995. Khác với thế hệ baby boomers và thế hệ X, thế hệ trẻ được sinh ra và nuôi dưỡng bởi cha mẹ có trình độ và điều kiện về vật chất. Phụ huynh trong thời gian này thường sinh ít con cái hơn, đồng thời họ cũng quan tâm đến việc giáo dục con cái hơn so với các thế hệ trước. Thêm vào đó, nền kinh tế tại Hoa Kỳ trở nên giàu có và phát triển hơn trong giai đoạn này, do đó những người trẻ được thừa hưởng một nền giáo dục tốt từ gia đình cho đến nhà trường. Những thay đổi này không chỉ diễn ra tại Hoa Kỳ, nhiều nước cũng chứng kiến sự chuyển biến về mặt xã hội tương tự trong giai đoạn này. Những thay đổi tích cực về kinh tế, văn hóa, và xã hội tạo nên nền tảng vững chắc giúp thế hệ trẻ có thể đạt được những thành tựu về vật chất và tinh thần. Tuy nhiên, hoàn cảnh sinh trưởng của thế hệ trẻ cũng tạo ra một số mặt trái, ví dụ như thế hệ trẻ có xu hướng cá nhân và thiếu sự kiên trì nếu so sánh với thế hệ cha ông. Ngoài ra, thế hệ trẻ lớn lên cùng với sự bùng nổ của dot.com. Sự ra đời của internet và những bước tiến vượt bậc về khoa học công nghệ tạo điều kiện cho họ tiếp cận nhiều kiến thức và làm quen với khoa học công nghệ. Đặc biệt, họ thành thạo về vi tính và những thiết bị tinh vi khác. Kiến thức, kỹ năng, và khả năng (KSAs) của người trẻ giúp họ làm việc hiệu quả hơn trong môi trường làm việc hiện nay. Điều đáng chú ý rằng nền kinh tế ngày nay đặc biệt chú trọng đến tính sáng tạo, và sự tiến bộ về khoa học công nghệ ảnh hưởng đến mọi mặt của cuộc sống. Do đó kiến thức, kỹ năng, và khả năng của thế hệ trẻ mang tính thiết yếu cho môi trường làm việc hiện đại.
Thế Hệ Trẻ Và Triết Lý Làm Việc
Như chúng ta biết rằng, hoàn cảnh sinh trưởng và môi trường xã hội của thế hệ trẻ ảnh hưởng đến hệ giá trị, quan niệm, thái độ, cũng như thế giới quan của họ. Hệ giá trị và quan điểm sống của người trẻ là yếu tố giúp định hình triết lý về công việc. Triết lý làm việc đến lượt ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ và hành vi ứng xử của người trẻ nơi làm việc. Người trẻ có xu hướng tin rằng công việc cũng là cơ hội giúp họ phát triển cả về mặt cá nhân và xã hội. Chất lượng của công việc không những được tính bằng những lợi ích về vật chất như lương bổng, nhưng chất lượng về công việc còn được dựa trên một môi trường làm việc thoải mái, tiếng nói của nhân viên được lắng nghe và tôn trọng. Ngoài ra, công việc nên được thiết kế một cách linh hoạt uyển chuyển, tạo điều kiện cho họ sắp xếp công việc để chăm sóc cuộc sống cá nhân. Hay nói cách khác, sự hài hòa giữa cuộc sống và công việc là nhân tố đóng vai trò quan trọng đối với thế hệ trẻ. Thế hệ này còn quan tâm đến sự hài hòa giữa giá trị cá nhân và công việc. Đối với người trẻ, làm việc là cơ hội thể hiện chính bản thân họ.
Kiến thức, kỹ năng, và khả năng của thế hệ trẻ cần thiết cho môi trường làm việc hiện đại. Sự năng động cộng với sự am tường về kỹ thuật công nghệ giúp người trẻ trở nên nhân tố quyết định của mọi sáng kiến, sáng tạo. Những kỹ năng này trở nên cần thiết hơn bao giờ hết đặc biệt trong lúc mọi khía cạnh của cuộc sống bị đảo lộn vì cơn đại dịch. Người trẻ trở nên đặc biệt hữu dụng và chính họ giúp những đồng nghiệp lớn tuổi hơn làm quen với Zoom, Microsoft Teams, và những thiết bị kỹ thuật khác. Tuy nhiên, thế hệ trẻ có xu hướng tạo áp lực cho doanh nghiệp. Người trẻ mong muốn doanh nghiệp tạo điều kiện để sự nghiệp của họ được tiến triển. Thế hệ trẻ cũng bị cho là thiếu tính kiên nhẫn hơn so với thế hệ trước, cho nên người trẻ không ngại nói ra những gì họ không thích. Người trẻ hi vọng rằng cấp trên tôn trọng và sẵn lòng lắng nghe nguyện vọng tâm tư của họ. Nếu người trẻ cảm thấy tiếng nói mình không được tôn trọng, họ có xu hướng bỏ việc. Do đó thế hệ trẻ thay đổi công việc thường xuyên hơn so với thế hệ trước. Điều này dẫn đến một hệ quả không hay rằng người trẻ thường bị coi là “nhảy việc/job-hoppers” và thiếu sự trung thành. Thực tế này cũng có thể bị ảnh hưởng bởi tính cách của người trẻ. Họ ưa mạo hiểm và hứng thú với những trải nghiệm mới, do đó họ sẽ tìm chỗ làm mới nếu công việc hiện tại trở nên nhàm chán.
Thế hệ trẻ ưa thích sự hài hòa trong công việc và cuộc sống. Sự hài hòa này đóng vai trò rất quan trọng trong quyết định gắn bó hoặc từ bỏ doanh nghiệp. Ví dụ như người trẻ đánh giá cao doanh nghiệp nếu họ được phép rời cơ quan sớm một chút nếu có việc đột xuất và bù phần việc chưa làm vào hôm sau. Người trẻ mong muốn có thêm thời gian bên gia đình, do đó làm việc liên tục có thể khiến họ cảm thấy khó chịu. Từ đó có quan niệm rằng thế hệ trẻ có xu hướng yêu cầu thái quá và tự cho rằng đây là quyền lợi của họ. Bên cạnh sự hài hòa giữa công việc và cuộc sống, ý nghĩa của công việc cũng là mối quan tâm hàng đầu của thế hệ trẻ. Họ quan niệm rằng công việc chính là một phần của chính mình và nói lên chính con người họ. Nếu thế hệ trẻ cho rằng doanh nghiệp tạo điều kiện cho họ thể hiện bản thân mình, họ sẽ hoàn toàn gắn bó với doanh nghiệp. Quan niệm phổ biến rằng thế hệ trẻ có xu hướng theo chủ nghĩa cá nhân hơn, nhưng điều này cũng không hoàn toàn đúng. Thực ra người trẻ lại quan tâm đến các vấn đề xã hội như môi trường, bất bình đẳng, biến đổi khí hậu, và những vấn đề tương tự. Nếu như doanh nghiệp để tâm đến những vấn đề này, người trẻ sẽ gắn bó lâu dài.
Chiêu Mộ Và Giữ Chân Thế Hệ Trẻ
Môi trường sinh trưởng đã định hình triết lý về công việc và thái độ của người trẻ. Kiến thức, kỹ năng, và khả năng của họ đóng vai trò thiết yếu trong môi trường công việc hiện đại. Hơn nữa, thế hệ trẻ chiếm phần đông trong lực lượng lao động ngày nay. Những yếu tố cả về chất và lượng khiến người trẻ trở nên nhân tố quyết định sự thành công của bất cứ doanh nghiệp nào. Do đó, chiêu mộ và giữ chân người trẻ là công tác hết sức cần thiết trong bất kỳ chiến lược về nhân sự nào. Tuy nhiên, công tác nhân sự trong thời gian gần đây vẫn chưa thật thành công trong hoạt động chiêu mộ và giữ chân họ. Những bất cập này có thể xuất phát từ những yếu tố như quản lý nhân sự chưa thật sự thấu hiểu về triết lý làm việc của người trẻ, hay doanh nghiệp không quan tâm lắm về vấn đề này. Để thúc đẩy hiệu năng của chiến lược quản trị nhân sự nhằm mục đích lôi cuốn và giữ chân người trẻ, doanh nghiệp nên thiết kế chiến lược nhân sự tập trung vào những điểm được gợi ý sau đây.
Thứ nhất, doanh nghiệp nên đặc biệt thấu hiểu triết lý làm việc của người trẻ. Nếu như các thế hệ trước chú trọng đến sự đảm bảo và ổn định nơi công việc, người trẻ có xu hướng thay đổi công việc nhanh chóng. Thế hệ trẻ tìm kiếm doanh nghiệp có hệ giá trị tương thích với chính họ, do đó sự tương phản giữa hệ giá trị của doanh nghiệp và người trẻ khiến họ khó lòng gắn bó với doanh nghiệp. Phần lớn doanh nghiệp hiện nay xây dựng cho mình tầm nhìn, sứ mệnh, và giá trị cốt lõi để nói lên họ là ai. Quản lý nhân sự nên cho người trẻ biết rõ về tầm nhìn, sứ vụ, và giá trị cốt lõi của doanh nghiệp trong quá trình chiêu mộ nhân viên. Đây là cách có thể giúp doanh nghiệp thu hút những người trẻ có giá trị tương thích với doanh nghiệp.
Thứ hai, doanh nghiệp nên đảm bảo sự hài hòa giữa những lợi ích vật chất và lợi ích về tinh thần trong quá trình chiêu mộ và giữ chân thế hệ trẻ. Lợi ích về vật chất bao gồm lương bổng, bảo hiểm, và các hình thức động viên bằng tài chính. Lợi ích về tinh thần được tính như kỳ nghỉ hay cơ hội thăng tiến. Thế hệ trẻ bị cho là hay dựa dẫm và đòi hỏi hơn so với các thế hệ trước do họ đặt ra nhiều yêu cầu hơn cho doanh nghiệp. Nếu mong muốn của họ không vượt giới hạn, đáp ứng nhu cầu của họ có thể làm gia tăng khả năng gắn bó với doanh nghiệp.
Thứ ba, thái độ về công việc của người trẻ phần lớn là “làm việc để sống” hơn là “sống để làm việc”. Nhiều nhà nghiên cứu cũng như những người làm trong lĩnh vực nhân sự chỉ ra rằng sự hài hòa giữa công việc và cuộc sống cùng tính linh động trong công việc là hai vấn đề thế hệ trẻ quan tâm nhất. Để hỗ trợ người trẻ đạt được sự hài hòa giữa cuộc sống và công việc, chi tiết công việc nên được thiết kế một cách linh hoạt. Cụ thể là doanh nghiệp có thể cho phép nhân viên về sớm một ít nếu họ có công việc quan trọng đột nhiên xuất hiện và họ có thể hoàn tất phần còn lại của công việc ngày hôm sau. Nếu công việc có thể thực hiện tại nhà, doanh nghiệp có thể tạo điều kiện cho nhân viên làm một phần việc tại nhà. Cho phép nhân viên làm việc tại nhà có thể tác động tiêu cực đến hiệu suất công việc, tuy nhiên đại dịch gần đây đã bác bỏ quan điểm này. Dịch bệnh buộc doanh nghiệp cho phép nhân viên làm việc tại nhà, tuy nhiên hiệu suất công việc vẫn tốt. Một số doanh nghiệp đã thông báo rằng họ sẽ tiếp tục cho phép nhân viên làm việc tại nhà mặc dù cơ quan công sở đã trở nên an toàn cho nhân viên trở lại làm việc. Do đó, sự hài hòa giữa công việc và cuộc sống cùng với sự linh động trong công việc nên được tính đến trong bất cứ chiến lược nhân lực nào nếu doanh nghiệp muốn chiêu mộ và giữ chân người trẻ.
Thứ tư, hoạt động về đào tạo & phát triển cũng tác động đến quyết định của người trẻ về việc có trở thành thành viên của một doanh nghiệp hay không. Người trẻ mong muốn công việc hiện tại giúp kinh nghiệm và kỹ năng của họ trở nên dồi dào hơn. Nhiều doanh nghiệp thử nghiệm những chương trình như phong phú hóa công việc và luân phiên công việc. Phong phú hóa công việc bằng cách thêm những chi tiết thành phần mới vào công việc hiện tại. Luân phiên công việc bằng cách cho nhân viên làm việc tại những phòng ban khác trong khoảng thời gian nhất định. Doanh nghiệp có thể lo rằng giúp nhân viên mài dũa kỹ năng chẳng khác nào tạo điều kiện cho họ tìm kiếm công việc tốt hơn. Tuy nhiên doanh nghiệp cũng nên tự hỏi rằng điều gì sẽ xảy ra cho doanh nghiệp nếu nhân viên của họ thiếu những kỹ năng cần thiết và không được bồi dưỡng, hay nhân viên sẽ rời bỏ doanh nghiệp nếu họ cảm thấy không được quan tâm bồi dưỡng để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp.
Thứ năm, thế hệ trẻ năng động và sáng tạo hơn so với thế hệ trước đó. Nhiều người trẻ muốn tự làm chủ và một số người đã trở thành những nhà sáng lập và doanh nhân nổi tiếng. Những tố chất này cũng là lý do khiến thế hệ trẻ từ bỏ công việc họ đang làm để khởi nghiệp nhằm thỏa mãn sự hiếu kỳ của họ. Khi thiết kế chiến lược nhân sự liên quan đến việc thu hút và giữ chân người trẻ, doanh nghiệp nên tạo điều kiện cho họ tham gia vào những đề án “thú vị”. Doanh nghiệp nên khuyến khích họ suy nghĩ ra những ý tưởng mới mẻ. Người trẻ sẽ trân trọng nếu cấp trên sẵn lòng lắng nghe và quý trọng những sáng kiến của họ.
Kết Luận
Thế hệ trẻ đã trở nên lực lượng lao động chính trong những năm gần đây. Kiến thức, kỹ năng, và khả năng của họ đóng vai trò quan trọng trong môi trường làm việc hiện đại. Do đó chiêu mộ và giữ chân người trẻ trở thành một nhiệm vụ quan trọng cho bất cứ tổ chức nào. Bài viết ngắn này chỉ ra một số vấn đề nổi bật doanh nghiệp nên lưu tâm nếu muốn xây dựng bất cứ chiến lược nào trong quá trình tuyển mộ và giữ chân thế hệ trẻ. Quản lý về nhân sự nên thấu hiểu triết lý và thái độ của người trẻ về công việc. Triết lý này quyết định hành vi ứng xử của người trẻ nơi cơ quan làm việc. Doanh nghiệp cũng nên cân nhắc vai trò của những lợi ích về tinh thần, sự hài hòa giữa công việc và cuộc sống, sự linh động trong công việc, chương trình đào tạo & phát triển khi thiết kế bất cứ chiến lược về nhân sự nhằm vào mục đích chiêu mộ và giữ chân nhân viên lao động trẻ.